ภูมิตก กับ ภูมิแพ้ สองอาการนี้แม้ชื่อจะดูคล้ายกันแต่จริง ๆแล้วแตกต่างกัน อาการภูมิแพ้เป็นอาการแพ้ที่เกิดขึ้นจากกรรมพันธุ์หรือเกิดจากสิ่งเร้าภายนอก ส่วนอาการภูมิตก เกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะป่วยหรือไม่ป่วยก็เกิดอาการนี้ได้ ซึ่งอาการนี้จะแสดงสัญญาณทางร่างกายได้หลายอย่าง วันนี้เราจะพาทุกคนมาทำความรู้จักกับอาการภูมิคุ้มกันต่ำกันว่าเป็นแบบไหน? เกิดจากอะไร? ป้องกันได้อย่างไร? รวมทั้งแนวทางการรักษาหากมีอาการนี้
ภูมิคุ้มกันตกคืออะไร
อาการภูมิคุ้มกันต่ำ หรือ ภูมิตก คือ การที่ร่างกายกำลังส่งสัญญาณว่ากำลังอ่อนแอ โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวมักพบได้บ่อย และผู้ที่อยู่ในความเสี่ยงจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ไม่ทะนุถนอมร่างกาย ก็จะพบอาการนี้ได้บ่อย เช่น ผู้ที่สูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ, ผู้ที่มีความเครียดสะสม, พักผ่อนน้อย, หรือจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น สภาวะรอบตัวอย่างสภาพอากาศ, ฝุ่นควันต่าง ๆ ล้วนส่งผลกระตุ้นให้ร่างกายเกิดอาการภูมิตกได้ง่าย
สัญญาณเตือนว่าร่างกายกำลังภูมิตก
จะรู้ได้อย่างไรว่ามีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ หรือ ภูมิตก ร่างกายส่งสัญญาณแบบไหน? มีการเตือนอย่างไร? สิ่งที่สำคัญเลยจะเริ่มต้นจากการอ่านสัญญาณจากร่างกายก่อน เช่น
- อ่อนเพลียโดยไม่มีสาเหตุ
- เหนื่อยง่ายกว่าปกติ
- มีอาการเป็นหวัดบ่อยกว่าปกติ หรือมีอาการคล้ายหวัด เช่น ไอ, จาม, มีน้ำมูก หรือผิวหนังมีอาการคัน
- ทานอาหารได้น้อยลง หรือไม่อยากอาหาร
- ท้องเสียบ่อย ๆ
- มีอาการแปลกปลอมอื่น ๆ ที่ไม่เคยเป็นมาก่อน
ทั้งหมดนี้เป็นสัญญาณเตือนของร่างกายจากอาการภูมิตก ซึ่งบางรายอาจจะมีอาการอื่น ๆ นอกเหนือจากที่กล่าวมาก็เป็นได้ ซึ่งหากอาการเหล่านี้เกิดขึ้นติด ๆ กัน 2-3 วัน หรือเป็น ๆ หาย ๆ ควรรีบปรึกษาแพทย์ เพื่อรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ เพราะอาจมีโรคอื่น ๆ แอบแฝงมาด้วย
5 วิธีดูแลตัวเองเพื่อเสริมสร้างภูมิคุ้มกันที่ดี
การป้องกันไม่ให้เกิดอาการภูมิตก คือ การดูแลสุขภาพให้ดี ไม่ว่าจะเป็นการลดพฤติกรรมเสี่ยง การรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ การพักผ่อนที่เพียงพอ การตรวจสุขภาพเป็นประจำ รวมทั้งการเสริมสุขภาพด้วยตัวช่วยต่าง ๆ เช่น การทานวิตามินเสริมก็จะช่วยลดความเสี่ยงของอาการ ภูมิคุ้มกันต่ำได้เช่นกัน ซึ่งเรามีวิธีดูแลสุขภาพให้แข็งแรงแบบง่าย ๆ มาแนะนำกัน สามารถทำตามได้ไม่ยากด้วยการปรับพฤติกรรม ดังนี้
1. สารอาหารที่เพียงพอ
การได้รับสารอาหารที่เพียงพอจากการเลือกรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ การเลือกทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ รวมทั้งทานวิตามินซีเพิ่มภูมิคุ้มกัน และแร่ธาตุต่าง ๆ ให้เพียงพอต่อปริมาณที่ร่างกายต้องการในแต่ละวัน ลดทานอาหารขยะและฟาสต์ฟูดที่มีสารอาหารต่อร่างกายน้อยและยังเสี่ยงกับการเกิดโรคต่าง ๆ การปรับพฤติกรรมเหล่านี้คือสิ่งที่จะช่วยป้องกันการเกิดภูมิตกได้ในระยะยาว
2. ดื่มน้ำสม่ำเสมอ
อีกวิธีที่ช่วยป้องกันอาการภูมิตกได้ดีนั้นก็คือการดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอกับความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน และต้องอยู่ในปริมาณที่พอเหมาะกับแต่ละคนด้วย สามารถคำนวณหาปริมาณน้ำที่ต้องดื่มในแต่ละวันด้วยวิธีดังนี้
ค่าน้ำหนักตัว x 2.2 ได้ผลลัพธ์เท่าไหร่ให้ x 30 แล้วนำผลลัพธ์หารด้วย 2
จะได้เป็นปริมาณน้ำเป็นมิลลิลิตรที่เราควรดื่มใน 1 วัน
ตัวอย่าง ถ้าน้ำหนักตัว 55 กิโลกรัม จะมีวิธีคำนวณดังนี้ 55 x 2.2 = 121 x 30 = 3630/2 =1815 มิลลิลิตรหรือ 1.8 ลิตร เท่ากับว่า 1 วันควรดื่มน้ำอย่างน้อย 1.8 ลิตร การดื่มน้ำสะอาดจะช่วยให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกายทำงานได้ดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็นระบบภูมิคุ้มกัน ระบบเลือด ระบบขับถ่าย และช่วยทำให้ผิวชุ่มชื้นขึ้นด้วย แนะนำเลยว่าควรฝึกให้เป็นนิสัยตั้งแต่เด็ก ๆ เพราะไม่ว่าวัยไหนก็ตามการดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอนั้น คือสิ่งจำเป็นสำหรับร่างกายมากที่สุด
3. จัดการความเครียด
การบังคับจิตใจไม่ให้เกิดความเครียด เป็นเรื่องที่ทำได้ยากมาก เพราะปัจจัยแวดล้อมมากมายล้วนมีผลกระทบค่อนข้างเยอะ ไม่ว่าจะเรื่องงาน เรื่องเรียน เรื่องความรัก เศรษฐกิจ ปัญหาครอบครัว ปัญหาสังคม และอีกมากมายล้วนส่งผลกระทบต่อจิตใจอาจทำให้เกิดความเครียดโดยไม่รู้ตัว การมีแนวทางในการจัดการกับความเครียดของแต่ละคนอย่างเหมาะสม จะช่วยบรรเทาความเครียดเหล่านี้ได้ ซึ่งจะผลดีกับสุขภาพในทุก ๆ ด้าน รวมทั้งระบบภูมิคุ้มกันด้วยเช่นกัน
4. ออกกำลังกายเป็นประจำ
การออกกำลังกายเป็นประจำจะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของร่างกายและช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ แต่ต้องเลือกวิธีที่เหมาะกับแต่ละบุคคลด้วย เพราะการออกกำลังกายแบบผิดวิธี หรือหนักเกินกว่าสภาพร่างกายรับได้ ก็อาจจะส่งผลเสียมากกว่าผลดีได้
ซึ่งการออกกำลังกายเป็นประจำจะช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน ลดความเสี่ยงในเรื่องของภูมิตกได้เป็นอย่างดี หากเป็นผู้สูงวัยยิ่งสามารถพบการเกิดภูมิตกได้มากกว่าคนอายุน้อย จึงควรออกกำลังกายอย่างเป็นประจำด้วยกิจกรรมที่เหมาะสมกับสภาพร่างกายด้วยเช่นกัน
5. พักผ่อนให้เพียงพอ
สิ่งสำคัญอีกหนึ่งอย่างสำหรับการป้องกันภูมิตก คือ การนอนหลังพักผ่อนให้เพียงพอ ในทุก ๆ วันควรนอนให้ได้อย่างน้อย 6-10 ชั่วโมง โดยขึ้นอยู่กับสภาพการทำงาน การใช้ชีวิตของแต่ละคนด้วยว่าต้องการการพักผ่อนมากน้อยเพียงได้ หากเมื่อไรที่เริ่มรู้สึกเหนื่อยล้าให้ผ่อนคลายร่างกายด้วยการนอนเพื่อให้ร่างกายได้ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ พร้อมกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันให้ทำงานได้ดียิ่งขึ้น
หรือหากเมื่อใดที่รู้สึกไม่สบายใจ ก็ให้ผ่อนคลายความตึงเครียดในจิตใจด้วยการออกไปท่องเที่ยว หาสถานที่หย่อนใจคลายความเครียด ทำกิจกรรมที่ชอบและมีความสุขที่จะทำ รับประทานอาหารอร่อย ๆ ให้รางวัลกับตนเอง ก็จะช่วยป้องกันความเสี่ยงในการเกิดอาการภูมิตกได้เช่นกัน
สรุปบทความ
เมื่ออ่านมาจนถึงตอนนี้ ทุกคนคงเข้าใจกันแล้วว่า อาการภูมิคุ้มกันต่ำ หรือ ภูมิตก เกิดจากอะไรได้บ้าง และจะป้องกันหรือลดความเสี่ยงได้ด้วยวิธีใด? แม้ว่าอาการภูมิตกบางคนอาจจะมองว่าไม่อันตรายมาก แต่หากเกิดขึ้นบ่อยและเกิดเป็นปัญหาเรื้อรังก็จะส่งผลร้ายแรงกับสุขภาพได้เช่นกัน
เพื่อให้มีสุขภาพที่แข็งแรงสำคัญที่สุด คือ การดูแลสุขภาพร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นการพักผ่อน การรับประทานอาหาร รวมทั้งการเสริมด้วยวิตามินซีเพิ่มภูมิคุ้มกัน และการจัดการกับความเครียด ลดพฤติกรรมความเสี่ยงในการใช้ชีวิต และไลฟ์สไตล์ที่ทำลายสุขภาพ เพียงเท่านี้ก็จะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างปกติและมีสุขภาพที่แข็งแรงได้ไม่ว่าคุณจะอายุเท่าไรก็ตาม