น้ำตาลเทียม (Artificial sweetener)
สารให้ความหวาน หรือน้ำตาลเทียม (Sweetener) เป็นสารที่ใช้แต่งรสหวาน แต่งกลิ่น ซึ่งปัจจุบันถูกนำมาใช้ในการปรุงอาหาร เครื่องดื่มและเป็นส่วนประกอบ ในผลิตภัณฑ์อาหารต่างๆ สารให้ความหวานแบ่งออกเป็น 2 ประเภทตามคุณค่าทางโภชนาการได้แก่
1. สารให้ความหวานที่มีคุณค่าทางโภชนาการ มี 2 ชนิด
น้ำตาล (Sugar) เป็นอาหารที่อยู่ในหมู่คาร์โบไฮเดรต (Carbohydrate) ที่ให้พลังงานแก่ร่างกายเช่น น้ำตาลกลูโคส (Glucose), ฟรักโตส (Fructose), แล็กโทส (Lactose), ซูโครส (Sucrose)
น้ำตาลแอลกอฮอล์ (Sugar alcohols) เป็นสารประกอบในกลุ่มแอลกอฮอล์ของน้ำตาลเช่น แมนนิทอล(Man- nitol), ซอร์บิทอล (Sorbitol), ไซลิทอล (Xylitol), ไอโซมอลต์ (Isomalt), มอลทิ ทอล (Maltitol), แลคทิทอล (Lactitol), ทากาโลส (Tagalose), อิริทริทอล (Erythritol)
2. สารให้ความหวานที่ไม่มีคุณค่าทางโภชนาการ
หรือ น้ำตาลเทียม หรือสารให้ความหวานเทียม (Artificial sweeteners, High intensity sweeteners หรือ Sugar substitute) ปัจจุบันสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาแห่งสหรัฐอเมริกา (The United states food and drug administration, U.S. FDA) ได้กำหนดชนิด ของน้ำตาลเทียมที่อนุญาตให้ใช้ในอาหารได้อย่างปลอดภัยไว้ 6 ชนิด ได้แก่ แซคคาริน หรือ ขัณฑสกร (Saccharin)แอสพาแตม (Aspartame) อะซีซัลเฟม โพแทสเซียม หรือ อะซีซัลเฟม เค (Acesulfame potassium, Acesulfame-K)ซูคราโลส (Sucralose)นีโอเทม (Neotame)แอดแวนเทม (Advantame)
สารให้ความหวานมีข้อบ่งใช้อย่างไร?
น้ำตาล: เป็นสารให้ความหวานที่ใช้ประกอบอาหารและเครื่องดื่มที่มี Sucrose เป็นน้ำตาลทรายที่ใช้กันทั่วๆไปถูกย่อยและดูดซึมได้อย่าง รวดเร็วจากระบบทางเดินอาหารทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นเร็ว จึงไม่เหมาะที่จะใช้ในผู้ป่วยโรคเบาหวานเพราะทำให้ควบคุมระดับน้ำตาล ในเลือดไม่ได้ นอกจากนี้ยังสามารถใช้ Sucrose เป็นตัวเปรียบเทียบ ความหวานกับน้ำตาลชนิดอื่นๆ โดยกำหนดให้ค่าความหวานของ Sucrose เท่ากับ 1, Fructose มีความหวาน 1.3 หมายความว่า หวาน กว่า Sucrose 1.3 เท่า เป็นต้น
Sugar alcohols: ให้ความหวานประมาณ 25 – 100 เท่าของ Sucrose แต่ให้พลังงานน้อยกว่าไม่ทำให้ฟันผุ ร่างกายดูดซึมจากระบบทางเดิน อาหารได้ช้าทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นช้าจึงสามารถใช้ในผู้ป่วยโรคเบาหวานได้ นอกจากนี้ยังใช้เป็นสารให้ความหวานในหมากฝรั่ง ลูกอม ต่างๆ และคุกกี้เป็นต้น
น้ำตาลเทียม: เป็นสารให้ความหวานที่มีความหวานมากทำให้ใช้ในอาหารได้ในปริมาณที่น้อยมากไม่ทำให้ฟันผุไม่มีผลต่อระดับน้ำตาลในเลือดจึงใช้ในผู้ป่วย โรคอ้วนและโรคเบาหวานได้
นอกจากนี้ยังใช้ในการแต่งรสหวานและแต่งกลิ่นในอาหารเช่น หมากฝรั่ง, ขนมอบ, พุดดิ้ง, ขนมหวานแช่แข็ง, โรยหน้าขนมหวาน และเครื่องดื่ม ทั่วๆไปเช่น น้ำผลไม้, น้ำอัดลม, ชา, กาแฟสำเร็จรูป, ยา แก้ไอ