โรคสมองเมาแผ่นดินไหว คืออะไร สามารถบรรเทาอาการเหล่านี้ได้อย่างไรบ้าง

จากเหตุการณ์แผ่นดินไหวเมื่อเดือนมีนาคมที่ผ่านมา ประเทศไทยเองก็เป็นพื้นที่ที่สามารถรับรู้แรงสั่นสะเทือนได้ หลายคนที่เผชิญกับเหตุการณ์เช่นนี้ อาจรู้สึกถึงอาการแปลก ๆ ที่ยังคงหลงเหลืออยู่ แม้ว่าพื้นดินจะหยุดสั่นไหวไปแล้วก็ตาม อาการที่ว่านี้คล้ายกับอาการเมารถเมาเรือ รู้สึกโคลงเคลง วิงเวียน เหมือนพื้นยังขยับอยู่ตลอดเวลา ซึ่งมักถูกเรียกว่า เมาแผ่นดินไหว เพื่อให้เข้าใจอาการนี้มากขึ้น ในบทความนี้ SAMH จะพาทุกท่านไปดูว่าโรคสมองเมาแผ่นดินไหว คืออะไร มีสาเหตุมาจากอะไร และจะสามารถบรรเทาอาการเหล่านี้ได้อย่างไรบ้าง

โรคสมองเมาแผ่นดินไหว คืออะไร

โรคสมองเมาแผ่นดินไหว (Earthquake Brain หรือ Post-Earthquake Dizziness Syndrome) คือกลุ่มอาการที่เกิดขึ้นหลังประสบเหตุการณ์แผ่นดินไหว โดยผู้ที่มีอาการจะยังคงรู้สึกเหมือนว่าตัวเองหรือสิ่งรอบข้างกำลังสั่นไหว โยกเยกหรือโคลงเคลงอยู่ แม้ว่าจริง ๆ แล้วแผ่นดินไหวได้สิ้นสุดลงแล้วก็ตามอาการเมาแผ่นดินไหว นี้เป็นความรู้สึกหลอกที่สมองสร้างขึ้น คล้ายคลึงกับอาการเมาเรือ (Sea Legs) ที่ยังรู้สึกโคลงเคลงแม้จะกลับขึ้นฝั่งแล้ว 

สาเหตุของการเกิดอาการเมาแผ่นดินไหว

อาการเมาแผ่นดินไหวเกิดขึ้นจากการที่สมองและระบบประสาทที่ควบคุมการทรงตัวเกิดความสับสนหลังเผชิญกับการสั่นสะเทือนอย่างรุนแรงและต่อเนื่องเป็นเวลานาน ทำให้การประมวลผลระหว่างข้อมูลที่ได้รับจากตาและระบบรับรู้การทรงตัวในหูชั้นในไม่สัมพันธ์กัน นอกจากนี้ ยังรวมไปถึงปัจจัยทางจิตใจ โดยเฉพาะผู้ที่มีความวิตกกังวล ความเครียดหรือความกลัวหลังเหตุการณ์แผ่นดินไหว ก็สามารถกระตุ้นหรือทำให้อาการเมารุนแรงขึ้นได้  

ลักษณะของอาการเมาแผ่นดินไหว เป็นอย่างไรบ้าง

ผู้ที่มีอาการเมาแผ่นดินไหว จะรู้สึกเหมือนยังอยู่บนพื้นดินที่กำลังสั่นไหว ลักษณะอาการที่พบบ่อย ได้แก่ รู้สึกเวียนหัว คลื่นไส้ พะอืดพะอม รู้สึกโคลงเคลงคล้ายยืนอยู่บนเรือ หรือรู้สึกว่าพื้นแกว่งไปมา บางรายอาจมีอาการทรงตัวลำบาก รู้สึกไม่มั่นคงขณะยืนหรือเดิน ในบางคนความรู้สึกวิตกกังวลหรือไม่สบายตัวอาจเกิดขึ้นร่วมด้วย อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นทันทีหลังแผ่นดินไหว หรือหลังจากนั้นไม่กี่ชั่วโมงและส่วนใหญ่มักจะค่อย ๆ ดีขึ้นและหายไปเองภายในไม่กี่วันหรือไม่กี่สัปดาห์ 

วิธีแก้อาการเมาแผ่นดินไหวได้อย่างไรบ้าง?

แม้ว่าอาการของโรคสมองเมาแผ่นดินไหวจะสร้างความรำคาญและไม่สบายตัว แต่โดยทั่วไปแล้วไม่เป็นอันตรายและสามารถบรรเทาได้ด้วยตนเอง มีหลายวิธีที่สามารถช่วยลดความรู้สึกโคลงเคลงและวิงเวียนเหล่านี้ได้ ดังนี้  

สูดหายใจเข้า-ออกลึก ๆ

หายใจเข้า-ออกช้า ๆ ลึก ๆ ช่วยบรรเทาการเมาได้ นอกจากนี้ ยังช่วยลดความวิตกกังวลและช่วยให้ระบบประสาทผ่อนคลาย อาจนับเลข 1 ถึง 4 เป็นจังหวะช้า ๆ ขณะหายใจเข้า กลั้นลมหายใจและค่อย ๆ ผ่อนลมหายใจออก พร้อมนับจังหวะ 1 ถึง 4 อีกครั้ง ทำซ้ำ ๆ 3 – 4 รอบ ก็ช่วยให้คุณรู้สึกดีขึ้นได้ นอกจากนี้ ยังช่วยจัดการภาวะความเครียดที่มีอยู่ได้เช่นกัน   

ดื่มน้ำสะอาด

การดื่มน้ำให้เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญต่อสุขภาพโดยรวม และอาจช่วยลดอาการวิงเวียนศีรษะที่เกิดจากภาวะขาดน้ำเล็กน้อยได้ พยายามจิบน้ำสะอาดบ่อย ๆ ตลอดวัน โดยควรดื่มน้ำประมาณ 2 – 3 ลิตรต่อวัน หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ เนื่องจากอาจทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมากขึ้น

มองไปที่ไกล ๆ

การเพ่งมองไปยังวัตถุที่อยู่นิ่งและไกลออกไป เช่น ภูเขา ต้นไม้ใหญ่ หรือตึกที่อยู่ไกล ๆ และจ้องมองไปที่จุดนั้นนิ่งๆ เป็นเวลา 30 – 60 วินาที กำหนดลมหายใจเข้าออกช้า ๆ วิธีนี้จะช่วยให้สมองปรับการรับรู้ทางสายตาและการทรงตัวให้กลับมาสัมพันธ์กันได้ดีขึ้น ลดความรู้สึกโคลงเคลงลง  

หลีกเลี่ยงการติดตามข่าวสารแผ่นดินไหว 

การดูภาพหรืออ่านข่าวเกี่ยวกับแผ่นดินไหวซ้ำ ๆ อาจกระตุ้นความทรงจำและความรู้สึกของการสั่นไหว ทำให้สมองกลับไปรู้สึกเมาแผ่นดินไหวอีกครั้ง ควรจำกัดการรับข่าวสารเท่าที่จำเป็น หลังจากรับข่าวสารแล้ว ให้ทำกิจกรรมที่ผ่อนคลายเพื่อลดความเครียดลง ก็จะช่วยให้อาการเมาดีขึ้นได้ 

พักผ่อนให้เพียงพอ

การนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยให้ร่างกายและสมองได้ฟื้นฟูตัวเอง การพักผ่อนจะช่วยให้ระบบประสาทและการทรงตัวกลับสู่สภาวะปกติได้เร็วขึ้น ควรพยายามนอนให้ได้ 7 – 9 ชั่วโมงต่อคืน 

ทานยาแก้เมารถ

ในบางรายที่มีอาการค่อนข้างรุนแรง ดังนั้นการทานยาแก้เมารถเมาเรือ อาจช่วยบรรเทาอาการวิงเวียนและคลื่นไส้ได้ชั่วคราว อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาเภสัชกรก่อนใช้ยาทุกครั้ง ยาที่มักใช้ในการรักษาอาการเมารถเมาเรือ เช่น ไดเมนไฮดริเนต (Dimenhydrinate) สามารถช่วยลดอาการวิงเวียนศีรษะและคลื่นไส้ได้ แต่ยากลุ่มนี้อาจทำให้ง่วงนอน ปากแห้งและตาพร่ามัว จึงไม่ควรขับขี่ยานพาหนะหรือทำงานกับเครื่องจักรหลังการใช้ยา และไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน   

สรุปบทความ 

โรคสมองเมาแผ่นดินไหว เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้หลังประสบเหตุแผ่นดินไหว เกิดจากความสับสนในการประมวลผลของสมองเกี่ยวกับระบบการทรงตัว แม้จะสร้างความไม่สบายตัว แต่โดยทั่วไปอาการมักไม่รุนแรงและค่อย ๆ หายไปได้เอง โดยสามารถปฏิบัติตามคำแนะนำ เช่น พักผ่อนให้เพียงพอ หายใจลึก ๆ หาจุดพักสายโดยการมองไปที่ไกล ๆ และดื่มน้ำให้เพียงพอ ก็จะสามารถช่วยบรรเทาอาการได้ 

อย่างไรก็ตาม อาการวิงเวียนศีรษะไม่เพียงแค่เกิดจากสมองเมาแผ่นดินไหวเท่านั้น แต่อาจเกี่ยวข้องกับปัจจัยสุขภาพอื่น ๆ เช่น ความดันโลหิตที่ผิดปกติได้เช่นกัน ดังนั้น นอกจากการดูแลตนเองเบื้องต้นแล้ว การตรวจเช็กสุขภาพโดยรวมเป็นประจำก็เป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะการเฝ้าระวังค่าความดันโลหิต เพราะฉะนั้น การมีเครื่องวัดความดันติดบ้านไว้ จึงถือเป็นตัวช่วยที่ดี ให้คุณสามารถตรวจวัดและติดตามสุขภาพได้ด้วยตนเองอย่างสม่ำเสมอ เพื่อเฝ้าระวังและดูแลสุขภาพของคุณและคนที่คุณรักได้อย่างเหมาะสม